Każdy z nas ma mniej lub bardziej wyraźne wspomnienia z dzieciństwa. Wszyscy w tym okresie niezwykle chłonni byliśmy wiedzy i poznawaliśmy, jak funkcjonuje świat, oraz jak należy zachowywać się społecznie. Następnie przyszedł okres socjalizacji wtórnej, w którym to nasza indywidualna osobowość i wpływ środowiska zewnętrznego zaczął nas kształtować, tak jakby, na nowo. Psychologowie i badacze stoją ze sobą w sporze.
Co decyduje o tym, jak ukształtowany jest dorosły człowiek. Czy głównym determinantem jest pamięć o tym, czego dowiedzieliśmy się w swoich najmłodszych latach, czy też kreowanie osobowości w życiu późniejszym? Według badaczy, już w okresie życia płodowego uwarunkowania genetyczne i zachodzące na tym etapie zmiany sprawiają, że dziecko rodzi się z takimi, a nie innymi predyspozycjami, a co za tym idzie, w przyszłości skłania się do szukania i przebywania w określonych już typach środowisk, a to z kolei ma znaczący wpływ na rozwój człowieka, czyli to, jakim się staje, jako osobnik dorosły. Psychologowie natomiast przekonują, że to otoczenie i metody wychowawcze kształtują człowieka. Czy pamięć o tym, czego nauczyła nas mama i tata, są naprawdę takie istotne? Psycholodzy powołują się na przykłady bliźniąt. Wiele par rodzeństwa z bliźniaków w dorosłym życiu oznacza się prawie identycznymi cechami, choć w okresie odrastania mają wiele szans na nabycie cech różniących. Nie znaczy to oczywiście tego, że złe, czasami traumatyczne wspomnienia z dzieciństwa musza decydować o dorastaniu jednostki z zaburzeniami, potencjalnie niebezpiecznej czy nierównoważonej. Zarówno badacze, jak i psychologowie są zgodni, że ludzka motywacja, upór, wiara w siebie, są w stanie przezwyciężyć najgorsze wspomnienia, największe przeszkody i uczynić człowieka, takim, jakim sam chce się on widzieć. Wystarczy wierzyć.
Małgorzata Litwin